Jinsiy zo‘rlash, bola oldirish va o‘spirinlar seksi haqida gapirish nega muhim?

Bir necha yil oldin Britaniyaning eng mashhur rassomlaridan biri bo‘lgan Treysi Emin hozir hayot bo‘lishini tasavvur qila olmas edi.

"Mening dafn marosimimda hech qachon tortishmang," deb yozilgan uning san’at studiyasidagi devorga suyab qo‘yilgan ulkan kartinalardan birida.

Ammo o‘tgan yil unga xushxabar keltirdi – 2020 yilda og‘ir qovuq saratoni tashxisi qo‘yilganidan keyin katta jarrohlik amaliyotidan so‘ng unga to‘rt yillik "sog‘lom" degan xulosa berildi.

U o‘zining tasviriy san’at studiyasi uchun tanlagan joy keng va yorug‘ bo‘lib, u o‘sgan dengiz bo‘yidagi Margeyt shahridagi orzusidagi uy bilan yonma-yon joylashgan.

O‘nlab yillar davomida Londonda yashab, u yerda "Yosh britaniyalik rassomlar" deb nomlangan guruh bilan birga katta muvaffaqiyatga erishganidan so‘ng, u endi ona shahriga qaytishga qaror qildi – u yerda baxtsiz bolalik xotiralarini "yuvib", yangilarini yaratmoqda.

Uning studiyasi har qanday rassomning orzusi bo‘lsa-da, Eminning bu nuqtaga kelish yo‘li u ishlatadigan bo‘yoq kabi silliq emas edi.

1990-yillar oxirida u rassom sifatida tanilganida, uning "Mening to‘shagim" asari birinchi marta Londondagi Teyt galereyasida namoyish etilgani katta shov-shuvga sabab bo‘ldi.

Asar Eminning bo‘sh shishalar, dog‘li ichki kiyim, prezervativlar, sigaret qutilari va boshqa kundalik chiqindilar bilan o‘ralgan to‘shagini aks ettirgan edi.

"Odamlar meni juda xudbin va o‘ziga bino qo‘ygan deb o‘ylashardi, chunki u men haqimda edi, men, men, men," deydi Emin o‘zining dastlabki asarlari haqida.

"Lekin hozir zamon o‘zgarib ketdi."

25 yil o‘tib, uni keng jamoatchilik e’tiboriga olib kelgan nufuzli Terner mukofoti nominatsiyasidan so‘ng, rassom uning san’ati nima uchun aks-sado berayotganini tushunishini aytadi, har tugul bu nihoyat bugungi muhokamalarni qo‘zg‘atmoqda, deydi u.

"Odamlar zo‘rlash, abort va o‘smirlikdagi seks haqida asar yaratish haqiqatan ham muhimligini tushunishyapti, chunki bu masalalar muhokama qilinishi kerak," deydi Emin. U o‘z asarlarida ko‘tarilgan mavzular, ayniqsa, Gizel Peliko ko‘targan zo‘rlash atrofidagi xalqaro munozara, 2024 yilda Frantsiyada ommaviy zo‘rlash bo‘yicha sud jarayoni, shuningdek, AQShda abortning siyosiylashuvi va butun dunyo bo‘ylab jinsiy zo‘ravonlik holatlari haqida xabar berilganligi tufayli dolzarb deb hisoblaydi.

Otasi kiprlik turk, onasi ingliz bo‘lgan Eminning bolaligi tartibsiz kechgan. Otasi ko‘p vaqt yonida bo‘lmagan, akasi bilan birga yolg‘iz onasi qo‘lida tarbiyalangan.

"Otamning kiprlik bo‘lgani katta ta’sir ko‘rsatdi, lekin aslida u toza turk emasdi," deydi Emin.

"Otamning bobosi sudanlik edi. Nubiyadan. U Usmonlilar imperiyasida qul bo‘lgan. U Kiprda ozodlikka erishgan va ularni «qora turklar» deyishardi."

Eminning otasi Buyuk Britaniyaga kelganida, u Margeytda ko‘plab kiprlik yunon do‘stlarini uchratgan. Ular uni ko‘chib kelishga ko‘ndirishgan ekan.

"Otam Margeytga kelib, mehmonxona ochdi, biz bu yerga kiprlik yunon jamoasi orqali keldik," deb eslaydi rassom.

Oila otasining mehmonxonasida yashagan, ammo biznes barbod bo‘lgach va otasi g‘oyib bo‘lgach, ko‘chib ketishga majbur bo‘lgan.

"Men faqat vaqti-vaqti bilan otamni ko‘rib turardim. Shunga ko‘nikkanman, bilasizmi, juda notinch, buzilgan oiladan chiqqanman."

"Mening oilam qashshoq edi. Agar ishchi sinfidan bo‘lsangiz yoki men kabi gapirsangiz, sizdan yaxshi natija kutishmaydi," deydi Emin.

Oxir-oqibat, rassom Buyuk Britaniyadagi chuqur o‘rnashgan ijtimoiy to‘siqlarga qarshi chiqdi.

Uning aytishicha, hozirda san’at olamida qora tanlilar va ayollar ko‘paygan bo‘lishi mumkin, ammo "ishchi sinfi vakillari juda kam, chunki bu darajaga erishish uchun ta’lim olishingiz kerak, oilangizdan yordam olishingiz kerak... afsuski, qashshoq oiladan chiqqan bo‘lsangiz, san’at maktabi, universitet yoki kollejda o‘qish deyarli imkonsiz."

"Agar men muvaffaqiyatga erishgan ayol haqida hikoya qilmoqchi bo‘lsam, odamlar sizga «yo‘q» degan paytlar haqida gapirib beraman," deydi Emin.

Lekin u: "Ularga quloq solmaysiz. Nima qilish kerak bo‘lsa, shuni qilaverasiz va o‘zingiz xohlagan ishni qilasiz," deb qo‘shib qo‘yadi.

Bu qat’iyatlilik Eminning fe’lida bor bo‘lib tuyuladi. Aynan shu narsa uni 13 yoshida zo‘rlanganidan keyin bolaligida boshdan kechirgan jarohatiga qaramay, san’at sohasidagi kar’erasini davom ettirishga undagan.

Shundan so‘ng u shunday deydi: "Men 25-22 yoshli erkaklar bilan jinsiy aloqada bo‘lardim."

"Bilasizmi, bu avtobus bekati orqasidagi shunchaki bir o‘yin emasdi. Kimdir ko‘kragimni ushlab olganday ham emasdi. Men 13 yoshimda to‘liq jinsiy hayot kechirardim."

Bu og‘ir tajribalardan ko‘p o‘tmay, Emin uni qo‘llab-quvvatlovchi ikki kishi bilan qalban yaqin bo‘lib qoldi.

"Maktabga borganimda, tasviriy san’at o‘qituvchilari shunchaki: "Stol yonida o‘tirib, rasm chizsin», deyishdi. Bu fikr miyamga o‘rnashib qoldi," deydi u.

"Ilgari hamma menga qanchalik yomonligimni aytardi – chekkanim uchun yomon, maktabga kech qolganim uchun yomon, do‘konda o‘g‘irlik qilganim uchun yomon, har qanday narsada yomon edim. Hech kim menga biror narsada yaxshi ekanligimni aytmasdi," deb eslaydi u.

"Keyin to‘satdan menga surat ishlashda yaxshiroqligimni aytishdi," deydi u o‘zini qo‘llab-quvvatlagan muallimlari haqida.

Ammo Emin maktablarda san’atga ustuvorlik berilmayotganidan va Buyuk Britaniyadagi siyosiy partiyalar bu soha mamlakat uchun qanchalik muhim bo‘lganini unutganidan xavotirda.

"Har safar iqtisodiy inqiroz yuz berganida, san’at va ijod Britaniyani yuqoriga ko‘taradi, u Cool Britannia bo‘ladimi, 1960 yillar bo‘ladimi, nima bo‘lishidan qat’i nazar. Hukumatlar san’atning bu mamlakat uchun qanchalik muhimligini tushunmagani fojiadir," deydi u.

Emin ozchilikka mansub va kam ta’minlangan boshqa intiluvchan rassomlar ham uniki kabi imkoniyatlarga ega bo‘lishini xohlasa-da, o‘z hayot yo‘li g‘ayriodatiy bo‘lganini tan oladi.

15 yoshida Margeytdan qochib ketganidan so‘ng, u Uorren ko‘chasidagi qarovsiz binoda Markaziy avliyo Martin va Qirollik san’at kollejida o‘qiyotgan yosh ijodkorlar orasiga qo‘shilib qoldi. U atrofga qarab, "nega men ham shunday qilolmayman");