आधी शेणाचे गोळे, आता सेन्सॉरची कात्री; कोणत्या आक्षेपांमुळे महात्मा फुलेंवरील चित्रपट लांबणीवर?

महात्मा जोतिबा फुले यांच्या आयुष्यावर आधारित 'फुले' हा चरित्रात्मक हिंदी चित्रपट सध्या एका सांस्कृतिक आणि राजकीय वादळाच्या केंद्रस्थानी सापडला आहे. त्यामुळेच महात्मा फुले जयंतीला प्रदर्शित होणार असलेला हा चित्रपट पुढे ढकलण्यात आला. या चित्रपटात प्रतिक गांधी आणि पत्रलेखा प्रमुख भूमिकेत आहेत.

राष्ट्रीय पुरस्कार विजेते अनंत महादेवन यांनी दिग्दर्शित केलेला हा चित्रपट 11 एप्रिल 2025 ला सिनेमागृहात प्रदर्शित होणार होता.

पण राज्यातल्या ब्राह्मण महासंघाने आक्षेप घेतल्यानंतर चित्रपटाचं प्रदर्शन दोन आठवड्यांनी पुढे ढकललं आहे, असं सांगण्यात आलंय. नव्या तारखेनुसार चित्रपट 25 एप्रिलला प्रदर्शित होईल.

ब्राह्मण महासंघाचे अध्यक्ष आनंद दवे यांच्या नेतृत्वाखाली या संघटनांनी चित्रपटावर जातीयतेला खतपाणी घालण्याचा आणि ब्राह्मण समाजाचं कलंकित चित्रण केल्याचा आरोप ब्राह्मण संघटनांनी केला.

सिनेमाचा ट्रेलर प्रदर्शित झाल्यानंतर लगेच दवे यांनी चित्रपटावर टीका करताना असा दावा केला की महात्मा फुलेंच्या समाजसुधारणांमध्ये योगदान देणाऱ्या ब्राह्मणांचा उल्लेख या चित्रपटात दुर्लक्षित केला गेला आहे.

त्यात सेन्सॉर बोर्डानेही उडी घेत चित्रपटातल्या काही दृश्यांना कात्री लावायला सांगितली आहे.

आक्षेप कशावर?

"त्यातला काही भाग काढायची गरज नाही. पण जे चांगलं आहे, ते तुम्ही दाखवलं आहे की नाही हा आमचा प्रश्न आहे," असं ब्राह्मण महासंघाचे अध्यक्ष आनंद दवे म्हणाले.

"फुलेंना ब्राह्मणांनी काही प्रमाणात विरोध केलाच, पण काही प्रमाणात समर्थनही केलं. चांगली कामंही केली. शाळा दिली, देणगी दिली, शिक्षक दिले, विद्यार्थी दिले. ते तुम्ही दाखवलं आहे की, नाही हा आमचा अनंत महादेवन यांना प्रश्न होता," असंही ते पुढे म्हणाले.

"आमचा एकमेकांत संवाद झाला आहे. चित्रपट एकांगी होणार नाही, याची काळजी घेऊ, असं त्यांनी कळवलं आहे. त्यासाठी बदल करायचे असतील तर ते करू, त्यासाठी आम्हाला 15 दिवस लागतील, असंही त्यांनी सांगितलं," दवे यांनी स्पष्ट केलं.

त्याच अनुषंगाने, आजच्या पत्रकार परिषदेत दिग्दर्शकांनी चित्रपट दोन आठवडे पुढे ढकलल्याचं अधिकृतरीत्या घोषित केलं. "आता ते बदल करतील आणि त्या बदलांचं आम्ही स्वागत करतो," असं दवे म्हणाले.

कोणती दृश्य आक्षेपार्ह वाटतात असं विचारलं असता दवे यांनी ट्रेलरमध्ये एक ब्राह्मण मुलगा सावित्रीबाईंवर चिखल फेकताना दाखवण्यात आले आहे त्याचा संदर्भ दिला.

त्यावर भाष्य करताना दवे म्हणाले, "असं काही निगेटिव्ह घडलं असेल, तर ते दाखवण्याची गरज नाही, असं माझं मत आहे. पण तो त्यांचा अधिकार आहे आणि त्याशिवाय चित्रपट पूर्ण होणार नाही, हेही आम्ही मान्य करतो."

"पण त्याच ट्रेलरमध्ये शाळा घेताना एखादा ब्राह्मण त्यांना मदत करतोय असं जर एखादं दृश्य असतं, तर ते चाललं असतं," असं ते म्हणाले.

"पण ते न दाखवणं हे जातीय द्वेषाकडे घेऊन जातं, असं मला वाटतं. तेच पटलं आहे, असं दिसतंय," असंही दवे यांनी शेवटी स्पष्ट केलं.

चित्रपटाच्या ट्रेलरमध्ये फुलेंना मारहाण झाल्याचंही एक दृश्य दाखवण्यात आलं आहे. त्यावरही महात्मा फुले यांचे नातू, प्रशांत फुले यांनी आक्षेप घेतला आहे.

"फुले पैलवान होते. ते आखाड्यात जायचे. दांडपट्ट्याची कला त्यांना अवगत होती. असं असूनही त्यांना मारहाण झाली हे कसं दाखवलं जाऊ शकतं"'सावित्रीबाई फुले समग्र वाङमय' पुस्तकाच्या मुखपृष्ठावरील चित्र " loading="lazy" width="800" height="450" style="aspect-ratio:16 / 9" class="bbc-139onq"/>