'अफगाणिस्तानात राहिले असते तर त्यांनी मला ठार मारलं असतं...', शिक्षणासाठी पळालेल्या मुलींची गोष्ट

अफगाणिस्तानमधील राजकीय परिस्थिती, तालिबान, त्यांनी महिलांवर लादलेले निर्बंध हे मुद्दे फक्त अस्वस्थ करणारेच नाहीत, तर त्याबद्दल जगभरात चिंता आणि निषेध व्यक्त केला जात आहे.

अफगाण महिला, मुलींना कशा प्रकारचा संघर्ष करावा लागत आहे आणि परदेशात पलायन करून त्या शिक्षण कसं पूर्ण करत आहेत, त्याबद्दलचा हा रिपोर्ट.

ब्रिटनमध्ये या आठवड्यात अनेकांची शाळा सुरू झाली आहे.

पण, अफगाणिस्तानातील परिस्थिती वेगळी आहे. अफगाणिस्तानातील महिला आणि मुलींना शिक्षण घेण्यास बंदी करण्यात आली आहे.

तसंच महिला आणि मुलींच्या सार्वजनिक आयुष्यावरही बरेच निर्बंध लादलेले आहेत.

ऑगस्ट 2021 मध्ये माह( वय वर्षे 22) नावाच्या तरुणीनं अफगाणिस्तानातून पलायन केलं होतं. अफगाणिस्तानची राजधानी असलेल्या काबूलमध्ये तालिबानचं सैन्य शिरल्यानंतर तिनं हे पाऊल उचललं होतं.

माह सध्या युकेमध्ये शिक्षण घेत आहे. या आठवड्यात ती इंग्रजीमध्ये जीसीएसई (General Certificate of Secondary Education)ची म्हणजेच माध्यमिक शिक्षणाची सुरुवात करणार आहे.

बीबीसी न्यूजबीटशी बोलताना माह म्हणाली की, "मी खूप आनंदी आहे. मी इथं सुरक्षित आहे. मला स्वातंत्र्य आहे. आता मी मोकळेपणानं जगू शकते."

"पण, त्याचवेळी अफगाणिस्तानातील माझ्या मैत्रिणींना मात्र असं काही करता येणार नाही," याचं वाईटही तिला वाटतं.

निर्बंधांसह जगण्याचे संकट

अफगाणिस्तानची सत्ता तालिबानच्या हाती आल्यापासून गेल्या तीन वर्षात तिथं महिलांवरील बंधनं किंवा निर्बंध वाढले आहेत.

महिला आणि 12 वर्षांवरील मुलींच्या शाळेत जाण्यावर बंदी घालण्यात आली आहे. बहुतांश विद्यापीठांच्या प्रवेश परीक्षा देण्यासही त्यांच्यावर बंदी घालण्यात आली आहे. त्यांच्या काम करण्यावरही बंदी आहे.

अफगाणिस्तानात ब्युटी सलून किंवा ब्यूटी पार्लरवर बंदी घालून ते बंद करण्यात आले आहेत. याशिवाय महिला आणि मुलींना पार्क, बाग, जिम आणि स्पोर्ट्स क्लबमध्ये जाण्यावरही बंदी घालण्यात आली आहे.

"मी जेव्हा आनंदी असते, मैत्रिणींबरोबर बाहेर जाते किंवा मी महाविद्यालयात जाते तेव्हा मी त्याचे फोटो व्हॉट्सअॅप किंवा इन्स्टाग्रामवर टाकत नाही," असं माह सांगते.

त्याचं कारण सांगताना माह म्हणाली की, मी आता युकेमध्ये आहे म्हणून मी स्वतंत्र आहे, असं माझ्या अफगाणिस्तानातील मैत्रिणींना वाटायला नको.

माह सध्या युकेतील कार्डिफ मध्ये आहे. इंग्रजीमध्ये जीसीएसई (GCSE) पूर्ण केल्यास त्यांच्यासाठी वेल्समध्ये मिडवाईफ (midwife) बनणं सोपं होईल. (मिडवाईफ म्हणजे आरोग्यसेवा क्षेत्रातील कर्मचारी. ज्या महिला गरोदर असताना किंवा बाळाला जन्म दिल्यानंतर त्यांची काळजी घेतात)

"हे सर्व माझ्यासाठी कठीण आहे. कारण मी इथे महाविद्यालयात जाऊ शकते आणि कामावर जाऊ शकते. पण माझ्या मायदेशी, अफगाणिस्तानात माझ्याच वयाच्या माझ्या मैत्रिणींना घराबाहेरही पडता येत नाही."

तालिबाननं म्हटलं आहे की, त्यांनी घातलेले निर्बंध हे धार्मिक मुद्द्यांशी निगडीत आहेत.

सर्व समस्या सोडवण्यात आल्यानंतर महिला, मुलींना शाळा आणि महाविद्यालयात पुन्हा प्रवेश दिला जाईल, असं आश्वासन त्यांच्याकडून देण्यात येत आहे. महाविद्यालयांमधील अभ्यासक्रम "इस्लामिक" असणार आहे, असंही ते सांगतात.

मात्र, अद्याप हे निर्बंध हटवण्याबाबत कोणतंही पाऊल उचलण्यात आलेलं नाही किंवा ते हटवण्यासाठी हालचाल करण्यात आलेली नाही. अशा प्रकारचे निर्बंध, बंधनं असलेला अफगाणिस्तान हा एकमेव देश आहे.

पलायन आणि युकेची वाट

पण माहचा कार्डिफपर्यंतचा प्रवास सोपा नव्हता.

याची सुरुवात सांगताना ती म्हणाली की, तालिबाननं अफगाणिस्तान ताब्यात घेतल्यावर तिनं अफगाणिस्तानच्या हेलमंड प्रांतातून पळ काढला आणि कंदहारला गेली. तिथून ती काबूलला गेली.

काबूलमध्ये पोहोचल्यानंतर तीन दिवसांनी मध्यरात्रीच्या सुमारास माहला जाग आली. तेव्हा तिला रस्त्यांवर तालिबानचे सैनिक दिसले.

"मी जर अफगाणिस्तानातच राहिले असते, तर कदाचित त्यांनी मला ठार केलं असतं. कदाचित त्यांनी माझ्याशी लग्न केलं असतं."

"मी माझ्या आईला फोन केला आणि म्हणाले, मी जाते आहे." त्यावर आईनं विचारलं की, "तू कुठे जात आहे");